فعاليت در بازار بورس و خريد و فروش سهام شركت‌هاي فعال در آن، امروزه طرفداران زيادي پيدا كرده است. باوجود وضعيت نه‌چندان مناسب بازارهاي بين‌المللي، بازار بورس ايران روزهاي خوبي را تجربه مي‌كند. دراين‌ميان اقشار گوناگون جامعه، علاقهمند به سرمايه‌گذاري در فرصت‌هاي جديد شده‌اند و به‌دنبال راهي براي سرمايه‌گذاري در اين بازار هستند. براي ورود به بازار بورس و شروع تبادل سهام، نياز به مدارك يا مراحل آن‌چنان پيچيده‌اي نيست. به‌علاوه، سازمان بورس و اوراق بهادار بسياري از مدارك موردنياز قبلي مانند حداقل مدرك تحصيلي را نيز حذف كرده است تا ثبت‌نام افراد علاقهمند، سهولت پيدا كند.
آموزش صفر تا صد بورس به صورت كاربردي
پيش‌نياز اصلي ورود به بازار بورس و خريد و فروش سهام، دريافت كد بورسي است. كد بورسي را مي‌توان كد شناسايي منحصربه‌فرد افراد دانست. كد بورسي با نام‌هاي ديگر همچون كد معاملاتي يا كد سهامداري نيز شناخته مي‌شود كه علاوه بر كاربردهايي همچون سرمايه‌گذاري و خريد و فروش سهام در بازار بورس، مي‌توان فعاليت‌هاي ديگري را نيز با آن انجام داد. از كاربردهاي ديگر كد بورسي يا كد معاملاتي مي‌توان به صدور واحدهاي صندوق سرمايه‌گذاري، صدور كد سبدگرداني، تغيير كارگزار و صندوق، دريافت سود سهام و موارد ديگر اشاره كرد. كد بورسي شامل سه حرف و پنج عدد است كه به‌صورت منحصربه‌فرد به ثبت‌نام‌كننده‌ها ارائه مي‌شود.
اكنون كه مي‌دانيم براي ورود به بازار بورس بايد ابتدا آموزش صفر تا صد بورس را فرا بگيريم وكد بورسي يا كد معاملاتي دريافت كنيم، نوبت به آموزش مراحل دريافت كد مي‌رسد. بسياري از كارگزاري‌هاي معتبر، مراحل دريافت كد بورسي را طبق مراحل مختص خود و متمركز بر معامله در سامانه‌ي آنلاين خود تدوين كرده‌اند. در اين مطلب، ما مراحل كلي را شرح مي‌دهيم و مي‌توانيد مراحل جزئي براي معامله در سامانه‌ي هر كارگزاري را در وب‌سايت رسمي آن‌ها مطالعه كنيد.
براي دريافت كد بورسي ابتدا بايد در سامانه سجام ثبت‌نام كنيد. سجام يا «سامانه جامع اطلاعات مشتريان»، مسئوليت دريافت و ثبت اطلاعات مشتريان بازار سرمايه را برعهده دارد. افراد براي ورود به بازار سرمايه ابتدا بايد اطلاعات هويتي خود را در اين سامانه وارد كنند. سجام با اين هدف راه‌‌اندازي شد كه اطلاعات فعالان در بازار سرمايه، به‌صورت يكپارچه منظم شود و تغيير اطلاعات شخصي و بانكي، ديگر بدون نياز به مراجعه‌ي حضوري به كارگزاري‌ها انجام شود.
براي ورود به بازار بورس ابتدا بايد در سامانه سجام ثبت‌نام و سپس كد بورسي دريافت كنيد
مراحل ثبت‌نام در سامانه‌ي سجام به‌صورت اينفوگرافي در وب‌سايت sejam.ir شرح داده است. به‌طور خلاصه، مراحل ثبت‌نام در سامانه‌ي سجام شامل وارد كردن اطلاعات شخصي، تأييد شماره‌ي تلفن همراه ازطريق پيامك تأييد و وارد كردن اطلاعات ارتباطي و مالي مي‌شود. به‌علاوه، هزينه‌ي ثبت‌نام در سجام نيز معادل ۱۰ هزار تومان در ميانه‌ي مراحل ثبت‌نام، به‌صورت آنلاين اخذ مي‌شود.
پس از وارد كردن اطلاعات شخصي در سامانه‌ي سجام و رسيدن به مرحلهي پاياني، سامانه اطلاعات واردشده را از منابع ذي‌‌ربط استعلام مي‌كند. اگر اطلاعات واردشده‌ي مشتري با اطلاعات هويتي او هم‌خواني داشته باشد، كد رهگيري به شماره‌ي موبايل واردشده در مراحل ثبت‌نام، پيامك مي‌شود. اين كد رهگيري براي مراحل بعدي ثبت‌نام و دريافت كد بورسي، كاربرد دارد و بايد آن را نزد خود نگه داريد. اگر اطلاعات هم‌خواني نداشته باشد، سامانه پيام خطا ارسال مي‌كند و بايد اطلاعات را طبق اسناد هويتي و بانكي خود، اصلاح كنيد.
كاربران پس از ثبت‌نام اوليه در سامانه‌ي سجام، بايد مرحلهي احراز هويت را بگذرانند. احراز هويت ازطريق دفاتر منتخب پيشخوان دولت يا كارگزاري‌هاي مورد تأييد سازمان بورس و با مراجعه‌ي حضوري انجام مي‌شود. فهرست دفاتر احراز هويت، در سامانه‌ي سجام قابل مشاهده است. براي احراز هويت در دفاتر منتخب، بايد مدارك زير را همراه داشته باشيد:
- اصل شناسنامه به‌همراه كپي صفحه‌ي اول و صفحه‌ي توضيحات
- اصل كارت ملي به‌همراه كپي از پشت و روي آن
- كد رهگيري كه در مرحله آخر ثبت نام سجام دريافت كرديد
علاوه بر موارد بالا، هزينه‌ي احراز هويت در دفاتر پيشخوان دولت نيز بايد به‌ميزان ۱۱۱،۰۰۰ ريال پرداخت شود كه عموما از طريق پرداخت با كارت شتاب در دفاتر امكان‌پذير است. پس از احراز هويت، پيامكي مبني بر تأييد اطلاعات دريافت مي‌كنيد كه به‌معناي ثبت هويت به‌عنوان مشتري بازار سرمايه خواهد بود.
براي ورود به بورس و معامله‌ي سهام، نياز به ثبت‌نام در كارگزاري نيز داريد. كارگزاري را مي‌توان واسطي تعريف كرد كه با ارائه‌ي درگاه به مشتريان بازار سرمايه، خريد و فروش سهام و سرمايه‌گذاري‌هاي ديگر را در بازار مركزي بورس براي آن‌ها فراهم مي‌كنند. هر كارگزاري، مراحل خاص خود را براي ثبت‌نام مشتري جديد دارد. فراموش نكنيد كه تأييد هويت اشخاص نيز ازطريق مراجعه‌ي حضوري به كارگزاري‌ها امكان دارد و پيشنهاد مي‌شود تأييد هويت را هم در همان مراكز انجام دهيد.
مرحلهي نهايي دريافت كد بورسي در مراجعه‌ي حضوري به كارگزاري (يا هر روش ديگر موردنظر كارگزاري براي ثبت‌نام) انجام مي‌شود كه شامل يك آزمون ارزيابي اطلاعات اوليه پيرامون بورس نيز هست. اين آزمون از سال ۱۳۹۷ جايگزين حداقل مدرك تحصيلي ديپلم براي علاقه‌مندان به ورود به بازار سرمايه شد. درنهايت و پس از انجام مراحل ثبت‌نام در كارگزاري، يك نام كاربري و رمز عبور براي ورود به سامانه‌ي آنلاين كارگزاري مذكور، دريافت مي‌كنيد.
سامانه‌ي معامله‌ي آنلاين در بازار بورس بسته به كارگزاري مورد انتخاب شما، رابط كاربري و قابليت‌هاي متنوعي دارد. به‌عنوان مثال برخي از كارگزاري‌ها امكان خريد خودكار سهام عرضه‌ي اوليه را به كاربر ارائه مي‌كنند. درنهايت فراموش نكنيد كه ورود به سامانه‌‌هاي خريد و فروش سهام در بازار سرمايه، مرحلهي ابتدايي فعاليت در بازار بورس است. مهم‌ترين نكته، با يادگيري اصول خريد و فروش سهام و تجارت در بازار بورس به‌دست مي‌آيد كه نياز به آموزش و مشاوره‌هاي حرفه‌اي دارد. اكثر كارگزاري‌ها، دوره‌ها و منابع آموزشي براي يادگيري اصول اوليه‌ي بورس را نيز به كاربران ارائه مي‌كنند كه قطعا بهره‌مندي از آن‌ها، براي فعاليت عاقلانه‌تر در بازار بورس، پيشنهاد مي‌شود.